Một công ty đầu tư nước ngoài không cư trú đầu tư vào thị trường chứng khoán phái sinh, cụ thể là giao dịch hợp đồng tương lai của Việt Nam đã liên hệ với chúng tôi về vấn đề này. Công ty đã mở tài khoản giao dịch chứng khoán phái sinh với VNDirect để đầu tư hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ niêm yết tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) , việc ký quỹ và thanh toán được thực hiện thông qua tài khoản vốn đầu tư gián tiếp mở tại một ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Sau đó, ngân hàng thông báo cho nhà đầu tư về việc cơ quan Nhà nước có thẩm quyền của Việt Nam đang điều tra các giao dịch của nhà đầu tư thông qua tài khoản vốn đầu tư gián tiếp này.
BLawyers Vietnam chỉ ra 3 tội danh mà nhà đầu tư có thể bị truy cứu theo quy định của pháp luật Việt Nam như sau:
1. Thao túng thị trường chứng khoán
Căn cứ Nghị định 156/2020/NĐ-CP và Bộ luật Hình sự 2015, thao túng thị trường chứng khoán là việc thực hiện các hành vi bị cấm trong hoạt động chứng khoán và thị trường chứng khoán, bao gồm một, một số hoặc tất cả các hành vi sau:
- Sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch của mình hoặc của người khác hoặc thông đồng liên tục mua, bán chứng khoán nhằm tạo ra cung, cầu giả tạo;
- Đặt lệnh mua và bán cùng loại chứng khoán trong cùng ngày giao dịch hoặc thông đồng với nhau giao dịch mua, bán chứng khoán mà không dẫn đến chuyển nhượng thực sự quyền sở hữu hoặc quyền sở hữu chỉ luân chuyển giữa các thành viên trong nhóm nhằm tạo giá chứng khoán, cung cầu giả tạo;
- Liên tục mua hoặc bán chứng khoán với khối lượng chi phối vào thời điểm mở cửa hoặc đóng cửa thị trường nhằm tạo ra mức giá đóng cửa hoặc giá mở cửa mới cho loại chứng khoán đó trên thị trường;
- Giao dịch chứng khoán bằng hình thức cấu kết, lôi kéo người khác liên tục đặt lệnh mua, bán chứng khoán gây ảnh hưởng lớn đến cung cầu và giá chứng khoán, thao túng giá chứng khoán;
- Đưa ra ý kiến một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua phương tiện thông tin đại chúng về một loại chứng khoán, về tổ chức phát hành chứng khoán nhằm tạo ảnh hưởng đến giá của loại chứng khoán đó sau khi đã thực hiện giao dịch và nắm giữ vị thế đối với loại chứng khoán đó;
- Sử dụng các phương thức hoặc thực hiện các hành vi giao dịch khác hoặc kết hợp tung tin đồn sai sự thật, cung cấp thông tin sai lệch ra công chúng để tạo cung cầu giả tạo, thao túng giá chứng khoán.
2. Rửa tiền
Căn cứ Bộ luật Hình sự 2015 và Luật Phòng, chống rửa tiền 2022, rửa tiền là hành vi của cá nhân, tổ chức nhằm hợp pháp hóa nguồn gốc tài sản do phạm tội mà có. Hành vi phạm tội này bao gồm các hành vi sau:
- Tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào giao dịch tài chính, ngân hàng hoặc giao dịch khác nhằm che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của tiền, tài sản do mình phạm tội mà có hoặc biết hay có cơ sở để biết là do người khác phạm tội mà có;
- Sử dụng tiền, tài sản do mình phạm tội mà có hoặc biết hay có cơ sở để biết là do người khác thực hiện hành vi phạm tội mà có vào việc tiến hành các hoạt động kinh doanh hoặc hoạt động khác;
- Che giấu thông tin về nguồn gốc, bản chất thực sự, vị trí, quá trình di chuyển hoặc quyền sở hữu đối với tiền, tài sản do mình phạm tội mà có hoặc biết hay có cơ sở để biết là do người khác phạm tội mà có hoặc cản trở việc xác minh các thông tin đó; và
- Thực hiện một trong các hành vi quy định tại các điểm (i), (ii) và (iii) nêu trên đối với tiền, tài sản biết là có được từ việc chuyển nhượng, chuyển đổi tiền, tài sản do người khác thực hiện hành vi phạm tội mà có.
Ngoài ra, các hành vi bị cấm liên quan đến phòng, chống rửa tiền bao gồm:
- Cản trở việc cung cấp thông tin phục vụ công tác phòng, chống rửa tiền.
- Thiết lập hoặc duy trì tài khoản vô danh hoặc tài khoản sử dụng tên giả;
- Cung cấp trái phép dịch vụ nhận tiền mặt, séc, công cụ tiền tệ khác hoặc công cụ lưu trữ giá trị và thực hiện thanh toán cho người thụ hưởng tại một địa điểm khác.
- Tổ chức hoặc tạo điều kiện thực hiện hành vi rửa tiền mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự;
- Thiết lập và duy trì quan hệ kinh doanh với ngân hàng được thành lập tại một quốc gia hoặc vùng lãnh thổ nhưng không có sự hiện diện hữu hình tại quốc gia hoặc vùng lãnh thổ đó và không chịu sự quản lý, giám sát của cơ quan quản lý có thẩm quyền;
- Lợi dụng việc tạm ngừng lưu thông, phong tỏa, niêm phong, tạm giữ, xử lý tiền, tài sản liên quan đến tài trợ khủng bố để xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
3. Vi phạm quy định về hoạt động ngoại hối
Các hành vi vi phạm về giao dịch ngoại hối bị xử phạt vi phạm hành chính. Theo Nghị định 88/2019/NĐ-CP, một số hành vi vi phạm quy định về hoạt động ngoại hối dưới đây mà nhà đầu tư bị xử phạt bao gồm:
- Mua, bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đối ngoại tệ mà ngoại tệ mua, bán;
- Thanh toán tiền hàng hóa, dịch vụ bằng ngoại tệ không đúng quy định của pháp luật;
- Mua, bán ngoại tệ không đúng tỷ giá quy định của Ngân hàng Nhà nước;
- Chuyển, mang ngoại tệ, đồng Việt Nam ra nước ngoài, vào Việt Nam không đúng quy định của pháp luật;
- Giao dịch, báo giá, định giá, ghi giá trong hợp đồng, thỏa thuận, niêm yết, quảng cáo giá hàng hóa, dịch vụ, quyền sử dụng đất và các hình thức tương tự khác (bao gồm cả quy đổi hoặc điều chỉnh giá hàng hoá, dịch vụ, giá trị của hợp đồng, thỏa thuận) bằng ngoại tệ không đúng quy định của pháp luật;
- Mở, đóng, sử dụng tài khoản ngoại tệ ở nước ngoài không đúng quy định của pháp luật;
- Trả nợ trong nước bằng ngoại tệ không đúng quy định của pháp luật;
- Không bán ngoại tệ thu được cho tổ chức tín dụng theo quy định của pháp luật;
- Không chấp hành các quy định của pháp luật về vay, trả nợ nước ngoài; cho vay, thu hồi nợ nước ngoài; bảo lãnh cho người không cư trú và các giao dịch vốn khác; hoặc
- Một số giao dịch trong hoạt động ngoại hối khác không tuân thủ pháp luật.
Nội dung nêu trên không phải là ý kiến tư vấn chính thức từ BLawyers Vietnam. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hoặc góp ý về nội dung trên, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua địa chỉ consult@blawyersvn.com. Chúng tôi rất vui khi nghe từ bạn.
Ngày: 08/3/2023
Người viết: BLawyers Vietnam
